Antwerpen

Van maandag op dinsdag bezocht ik Antwerpen, stad aan de Schelde. Ik sliep in het budget designhotel Prizeotel Antwerpen-City. Een hotel met vriendelijk personeel en kleine maar leuke moderne kamers. Het hotel ligt vlak bij de dokken, waar leuke restaurants zijn om te dineren of nog even een drankje te doen. Nadat ik had ingecheckt en de koffer op de kamer gezet, ben ik in een kwartiertje naar het centrum gelopen.

Ik had een fietstour met gids geboekt om kennis te maken met de hoogtepunten van de stad. Het startpunt lag aan de oever van de Schelde bij het Steen, het oudste monument van de stad. Zo’n fietstour is echt een aanrader: je leert snel een stad kennen, je leert je er oriënteren, het is actief en toch zeer informatief.

Het Steen

Als oudst bewaarde gebouw van Antwerpen heeft Het Steen in de loop der eeuwen vele functies gehad. Het werd gebouwd in 1200 als poortgebouw van de Antwerpse burcht. Rond 1520, ten tijde van Karel V, werd het poortgebouw van de burcht grondig verbouwd en noemde men het voortaan ‘s-Heeren Steen. Van 1303 tot 1823 werd het gebouw als gevangenis gebruikt door de stad Antwerpen. In 1864 werd het een oudheidkundig museum.

Na een grondige renovatie schittert het gebouw vandaag als toeristisch bezoekerscentrum. Een mooie plek om mijn bezoek aan Antwerpen vandaag te starten.

De Grote Markt

We steken de straat over richting de Grote markt. We stoppen midden op de markt bij het opvallende standbeeld van Brabo.

De Grote Markt was een plein net buiten de middeleeuwse woonkern. Hertog Hendrik I van Brabant (1165-1235) schonk deze gemeenschapsgrond in 1220 aan de stad. De naam Merct kwam voor de eerste keer voor in 1310. In die tijd vonden hier de eerste jaarmarkten plaats,

Standbeeld van Brabo

Onze gids vertelt over Silvius Brabo, een Brabants folklorefiguur. Volgens een sage werd Antwerpen in vroeger eeuwen geterroriseerd door een reus, Druon Antigoon, die alle scheepvaarders dwong om tol te betalen voordat ze de Schelde over mochten steken. Als ze dat weigerde hakte Antigoon hun hand af en wierp die in de rivier. De Romeinse legionair Silvius Brabo kwam hier tegen in opstand. Hij doodde Antigoon, hakte zijn hand af en wierp die in de rivier. Sindsdien – door Antigoons “hand te werpen” – zou Antwerpen aan haar naam zijn gekomen: (H)antwerpen.

De Brabofontein op de Antwerpse Grote Markt staat vlak voor het stadhuis. Het beeldt Brabo af boven op een fontein, terwijl hij Antigoons hand wegwerpt. Het onthoofde lijk van Antigoon is ook nog zichtbaar. Het beeld werd in 1887 door Jef Lambeaux ontworpen. Brabo heeft een heel rare houding die een normaal mens eigenlijk niet na kan bootsen 😂.

Stadhuis

Het stadhuis is een echte blikvanger. Aan de gevel hangen alle vlaggen van de 27 landen van de Europese Unie; plus de vlaggen van alle landen die in Antwerpen een consulaat hebben. Het gebouw is ontworpen door de architect Cornelis Floris De Vriendt en gebouwd tussen 1561 en 1564. Het is één van de eerste voorbeelden van de renaissance in de Lage Landen.

Het stadhuis is nog altijd als stadhuis in gebruik, en daarom niet volledig open voor bezoekers. In 1999 werd het Antwerpse stadhuis opgenomen op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Gilde Huizen

Een gilde was een stedelijke vereniging van koop- of ambachtslieden die hetzelfde beroep uitoefenden. Gildes stelden strenge regels inzake vakbekwaamheid en collegialiteit. Ze ontstonden in de 13e eeuw (toen de macht van de steden toenam) en verdwenen tijdens de Franse revolutie.

Het gildehuis is het gebouw waar het bestuur van een gilde gehuisvest was. De meest bijzonder gildehuizen in Antwerpen zijn Sint-Joris Gildehuis op de Grote Markt 7 en de Valk op Grote Markt 11.

Hendrik Conscienceplein

We fietsen verder. We steken de grote markt over en een paar minuten later zijn we op het Hendrik Conscienceplein. Blikvanger hier is de Sint-Carolus Borromeuskerk, een parochiekerk en voormalige jezuïetenkerk. Aan de decoratie van de kerk werden belangrijke bijdragen geleverd door Peter Paul Rubens, die zowel schilderijen als beeldhouwwerk verzorgde. Boven het Sint-Jozef-altaar prijkt het werk De Terugkeer van de Heilige Familie uit Egypte van Rubens uit 1620.

Het plein is vernoemd naar de 19e-eeuwse Vlaamse schrijver Hendrik Conscience. Er staat ook een standbeeld van hem op het plein.

Eilandje (Willemdok)

We fietsen naar het noorden en komen bij het Bonapartedok en Willemdok. Napoleon liet het Bonapartedok aan de Schelde bouwen als een ‘Gericht Pistool op Engeland’.

Het Willemdok is genoemd naar de Nederlandse koning Willem I der Nederlanden, die de onafgewerkte dokken in 1815 aan de Stad Antwerpen schonk. Het Willemdok wordt nu uitsluitend gebruikt voor pleziervaartuigen en jachten.

Tussen de twee dokken ligt op het eilandje het MAS; het Museum Aan de Stroom. Je kunt hier gratis naar binnen en de roltrap nemen naar het dak. Je komt langs 9 verdiepingen met museumzalen, maar daarna krijg je de beloning: een prachtig uitzicht over de stad, de haven, de Schelde en de dokken.

Park Spoor Noord

We fietsen verder naar het oosten, via een moderne overkapte fietsbrug komen we in Park Spoor Noord. Dit is een park voor iedereen. Het is aangelegd op een 24 hectaren groot oud spoorwegemplacement dat er jaren verlaten bij lag. Het heeft enkele speeltuinen, een spectaculaire bmx- en skatebowl en twee heerlijke waterspeeltuinen. Toen wij er langsfietsen was het lekker warm, dus een ideale dag om te genieten van het water. Antwerpenaren van vele culturen waren er aan het zonnebaden, spelen, of sporten.

Begijnhof (Rodestraat 39)

Op de terugweg komen we langs een verborgen, stil plekje, naast de universiteit in de binnenstad. Het Begijnhof met zijn huisjes en Sint-Catharinakerkje heeft een prachtige binnentuin en een boomgaard. Het is er een oase van rust.

Begijnen waren devote vrouwen die in een religieuze gemeenschap leefden, maar geen kloostergelofte aflegden. Hun leven hield het midden tussen dat van normale burgers en dat van kloosterlingen. Een begijnhof is een verzameling huisjes binnen een stadsmuur en is enkel te betreden via een toegangspoort.

De voormalige Sint-Catharina begijnhof heeft inmiddels meerdere restauraties achter de rug, maar ziet er vandaag de dag nog steeds indrukwekkend uit. Het werd gesticht in 1544. Het is een rechthoekig plein omgeven door gekasseide straatjes. Aan de noordzijde ligt de kerk en aan de zuidzijde zijn later een smalle steeg met huizen bijgebouwd. In de binnentuin vind je een boomgaard, moestuin en wandeltuin met beelden.

Station Antwerpen-Centraal

Een fietstour langs de hoogtepunten van Antwerpen kan het monumentale Antwerpen-Centaal niet overslaan. We lopen er met de fiets aan de hand zelfs even door de stationshal.

Antwerpen-Centraal wordt door de Antwerpenaren ook wel de Spoorwegkathedraal genoemd. Dit prachtige staaltje architectuur bestaat uit een stalen perronoverkapping en een stenen stationsgebouw. De perronoverkapping werd ontworpen door Clement van Bogaert. Het stenen stationsgebouw werd gebouwd tussen 1899 en 1905 door Louis Delacenserie in eclectische stijl. Het station werd al meermaals verkozen tot één van de mooiste ter wereld, onder andere door Newsweek, Mashable en The Telegraph.

Tussen 2000 en 2009 werd de spoorhal verdubbeld in capaciteit met onder meer perrons op twee ondergrondse niveaus. Vroeger was het een kopstation, nu kunnen ze doorrijden dankzij de spoorwegtunnel.

Stadspark

Vanaf Antwerpen-Centaal is het maar een klein stukje fietsen naar het Stadspark. Het 14 hectare grote stadspark kenmerkt zich door een romantisch, vaak glooiend landschap met majestueuze boomgroepen, slingerende wandelpaden, doorkijkjes en decoratieve elementen zoals rotspartijen, grotten en een hangbrug. Het is de plek die verkoeling biedt in de zomer, botanische kleurpracht in de herfst en een frisse neus in de winter. Die hangbrug, die naar zijn ontwerper de Keiligbrug genoemd werd, is gemaakt van smeedijzer en heeft een lengte van 27,5 meter.

Rubenshuis

We fietsen ook nog even langs het Rubenshuis. In zijn stadspaleis aan de Wapper 9-11, woonde de briljante en veelzijdige kunstenaar Rubens met zijn gezin. Hier schilderde de wereldberoemde barokschilder met zijn collega’s en assistenten veel van zijn omvangrijke oeuvre. Op zijn hoogtepunt kon Rubens niet al het werk alleen aan en leidde hij een team van professionele kunstenaars.

Vanaf 9 januari 2023 tot 2027 zal het Rubenshuis voor restauratie gesloten zijn.

Museum aan de Stroom (gratis panorama view over de stad)

Op het Eilandje staat het MAS, het Museum aan de Stroom. Antwerpen is de stad aan de Schelde, de stad aan de stroom. Het is dé plek waar de stad en de haven elkaar ontmoeten. Het MAS is een reusachtig hedendaags pakhuis. De unieke architectuur van het gebouw is gebaseerd op 19de eeuwse pakhuizen.

Het MAS is een museum over verbondenheid tussen mensen met collecties vanuit uiteenlopende denk- en leefwerelden. Met al je zintuigen ontdek je het rijke verleden van de stad, de stroom en de haven. Roltrappen leiden je 9 verdiepingen naar boven. Helemaal aan de top wacht je een adembenemend panorama over Antwerpen.

Natuurlijk is er een kaartje nodig voor de museumzalen, maar het panorama-dakterras kun je gratis bezoeken. En dat geeft je een spectaculair uitzicht op de Schelde, op de haven, het Willemsdok en de stad.

Vlaaikensgang

Het is een hidden gem. In de drukke binnenstad van Antwerpen, op steenworp afstand van de Grote Markt, ligt een rustig en schilderachtig steegje. Hier lijkt het alsof de tijd heeft stil gestaan. In de steeg dwaal je langs 11 achterhuizen. 

De Vlaaikensgang is ontstaan in 1591. De naam is geïnspireerd op een vlaai- en wafelhuis dat hier vroeg gevestigd was. In beginsel werd deze bewoond door de familie Rockox, een vooraanstaande familie in Antwerpen. Later woonden in de Vlaaikensgang de allerarmsten van de stad. 

De Vlaeykensgang ligt verscholen tussen de Oude Koornmarkt en de Hoogstraat. Zoek op Google Maps naar Oude Koornmarkt 16.

Sint-Anna tunnel (uit 1933)

Als je de Schelde wil oversteken heb je tegenwoordig meerdere mogelijkheden. Een heel bijzondere loopt via de prachtige Sint-Annatunnel. Ik was op de fiets, maar die mag je meenemen. De meeste onderdelen van de toegangsgebouwen en de tunnel zijn origineel: van de waarschuwingsborden tot de hekken.

Al sinds 1874 wilden het bestuur van Antwerpen een verbinding tussen de linker- en rechteroever van de stad. Men wilde keer op keer een brug bouwen, maar dat werd steeds afgeblazen omdat een brug de schepen zou hinderen.

Uiteindelijk duurde het nog tot 1931 voor de beslissing werd genomen om een tunnel te bouwen.

De Sint-Annatunnel werd in 1933 geopend. Zowel op rechter- als op linkeroever kan je de tunnel betreden via de authentieke houten roltrappen.